Aanwijzing kinderpornografie

 Aanwijzing kinderpornografie

SAMENVATTING

Deze aanwijzing geeft een kader en regels voor de strafrechtelijke aanpak van zaken betreffende kinderpornografie. De aanwijzing is een aanvulling op de Aanwijzing zeden, die onverkort van toepassing is op kinderpornozaken, tenzij in de Aanwijzing kinderpornografie anders wordt aangegeven.

Bij de aanpak van kinderpornografie wordt aangesloten bij de uitgangspunten voor de strafbaarstelling van kinderpornografie, blijkend uit de parlementaire geschiedenis [1]:

• Minderjarigen dienen beschermd te worden tegen het seksuele misbruik dat bij de vervaardiging plaatsvindt;
• Minderjarigen dienen beschermd te worden tegen het in omloop brengen van het materiaal waarop ze seksueel misbruikt worden;
• Minderjarigen dienen beschermd te worden tegen materiaal dat misbruik inhoudt of suggereert. Dit materiaal kan dienen om minderjarigen aan te moedigen of te verleiden deel te nemen aan seksueel gedrag.
• De subcultuur die seksueel misbruik van minderjarigen bevordert of als normaal en acceptabel probeert voor te stellen dient als zodanig te worden bestreden.

1. ACHTERGROND

1.1 Kinderpornografie

Strafbare feiten met betrekking tot kinderpornografie zijn zedendelicten en daarmee ernstige schendingen van de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer. De omstandigheden waaronder minderjarigen slachtoffer worden van het vervaardigen van kinderpornografie alsmede de gevolgen ervan voor het persoonlijk leven van het slachtoffer en zijn of haar omgeving, zijn bijzonder divers en moeilijk meetbaar. Net als bij overige zedendelicten, moet bij onderzoek en vervolging van kinderpornografie daarom uiterste zorgvuldigheid worden betracht.

Een bijkomend en leedverzwarend element van kinderpornozaken is het aspect van internet: een eenmaal verspreide afbeelding kan niet meer verwijderd worden en kan binnen een korte periode nog vele malen bekeken of gedownload. Die wetenschap dragen slachtoffers van kinderporno-delicten altijd met zich mee. Het gegeven dat een afbeelding op internet verspreid wordt en gedownload kan worden kan steeds herhaald slachtofferschap tot gevolg hebben.

De productie en verspreiding van kinderpornografie is bij uitstek een grensoverschrijdende zaak. Veel kinderpornografisch materiaal wordt geproduceerd in landen waar dat met minder risico kan dan in Nederland. Andersom kan in Nederland geproduceerd materiaal op de wereldwijde markt gebracht worden. Vervolgens wordt het, veelal via internet, in zeer korte tijd wereldwijd verspreid. Mondiaal is er een gigantisch aanbod van kinderpornografisch materiaal en een grote afzetmarkt. De lucrativiteit van deze handel is enorm.

Het gebruik van minderjarigen in de internationale seksindustrie kent vele vormen. Dat levert behalve kinderpornografisch materiaal (waarop expliciete seksuele activiteit zichtbaar is of kinderen in erotische poses zijn afgebeeld) ook materiaal op dat niet evident strafbaar is, maar waarvoor wel kinderen zijn geëxploiteerd. Bezit van dergelijk materiaal kan dan ook bijdragen aan een verdenking ten aanzien van kinderpornografie.

1.2 Onderzoek naar kinderpornografie

Veel slachtoffers van kinderpornozaken zijn kwetsbaar. Tegelijkertijd hebben onderzoeken naar kinderpornografie een grote maatschappelijke impact en een grote impact op het leven en de omgeving van de verdachte. Deze factoren maken dat onderzoeken naar kinderpornografie met uiterste zorgvuldigheid moeten worden uitgevoerd. De diverse belangen worden per zaak afgewogen en de prioritering van handelen vindt plaats op basis van deze afweging.

1.3 De rol van het strafrecht

De focus van de strafrechtelijke aanpak van kinderpornografie is, naast het aanpakken van mensen die kinderpornografie downloaden of zich daar toegang toe verschaffen, met name gericht op verspreiders en producenten van kinderpornografie. Bij de verdenking van seksueel misbruik, vervaardiging van kinderpornografie, commerciële of grootschalige verspreiding, wordt in beginsel strafrechtelijk opgetreden.

Eventuele instemming van minderjarigen maakt dit niet anders. Minderjarigen kunnen de (lange-termijn)gevolgen van deelname aan het maken en het in omloop brengen van pornografisch materiaal waar zij zelf op staan, anders dan de meeste volwassenen, niet altijd goed overzien en worden om die reden beschermd door de wet. Het strafrechtelijk optreden van het openbaar ministerie sluit hierbij aan.

Waar sprake is van een verdenking van alleen downloaden, bezit of kleinschalige verspreiding, wordt maximaal ingezet op het voorkomen van herhaald daderschap. In deze gevallen kan vanuit het perspectief van het vergroten van de veiligheid gekozen worden voor een buitengerechtelijk traject, waarin snel ingrijpen en snel starten van adequate daderbehandeling prevaleren.

1.4 Seksueel digitaal gedrag door minderjarigen

Het is meer en meer gebruikelijk dat mensen onderling erotische afbeeldingen van elkaar en zichzelf uitwisselen via internet of smartphone (het zogenaamde ‘sexting’). Ook gaan mensen meer en meer contacten aan waarbij zij seksuele handelingen verrichten voor de webcam. Seksualiteit beleven en uitwisselen op deze manier gebeurt ook tussen minderjarigen onderling of minder- en meerderjarigen tussen wie een gering leeftijdsverschil bestaat. In veel gevallen is er sprake van consensus tussen de betrokkenen, zijn de belangen van de betrokken minderjarigen door deze vorm van seksualiteit niet geschaad en kan het gedrag gezien worden als leeftijdsadequaat. Er is dan weliswaar strikt genomen sprake van vervaardigen of bezitten van kinderpornografie, maar het openbaar ministerie acht strafrechtelijk optreden in dergelijke gevallen niet opportuun.

Waar wel schade is, moet goed worden afgewogen of de inzet van het strafrecht de juiste vorm is om deze schade te beperken en/of te herstellen. Alternatieve mogelijkheden, zoals het bijsturen van (internet)gedrag of het voorlichten van minderjarigen en/of hun ouders, kunnen in bepaalde gevallen meer en beter effect sorteren.

Er zijn ook gevallen waarin het beeldmateriaal wordt vervaardigd of verspreid met de bedoeling om dwang uit te oefenen, te pesten of te chanteren. Of waarbij er wel degelijk sprake is van een groot leeftijdsverschil, soms zonder dat de minderjarige zich hiervan bewust is. Ook anderszins kunnen de gevolgen van het vervaardigen en/of verspreiden van het beeldmateriaal voor de minderjarige zeer ernstig zijn. Leidend criterium bij de afweging of vervolging is aangewezen, is de schade die is berokkend aan de afgebeelde minderjarige en het belang van deze minderjarige (en eventuele andere betrokkenen).[2]